TMMOB Jeofizik Muhendisleri Odasi - Milli Müdafa Cd. No:10

6326 Say?l? Petrol Kanunu‘nu de?i?tiren T?rk Petrol Kanunu Tasar?s? TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu‘na g?nderilmi?tir.

D?nyada her ge?en g?n ?nemini art?ran petrol?n, aranmas? ve ?retilmesi ile ilgili anla?malar ve yasal mevzuatlar revize edilmekte veya yenilenmektedir. Bu de?i?imdeki en ?nemli unsurlar, de?i?en ko?ullar ve petrol fiyatlar?ndaki h?zl? y?kseli?tir. ?lkemiz gibi petrol t?ketiminin b?y?k b?l?m?n? ithalat yoluyla kar??layan ?lkelerde, yerli kaynaklar?n azami ?l??de aranmas?, yeni ke?iflerle birlikte mevcut ?retimin art?r?lmas? b?y?k ?nem ta??maktad?r.

Bilindi?i gibi, 16 Mart 1954 tarihinde ??kar?lan 6326 say?l? Petrol Kanunu; ham petrol ve do?al gaz?n aranmas? ve ?retimi gibi ruhsata tabi faaliyetlerle birlikte,? rafinaj, da??t?m, pazarlama ve boru hatlar? ile ta??ma gibi belgeye tabi faaliyetleri de d?zenlemekteydi. Ancak, 18 Nisan 2001 tarihinde ??kar?lan 4646 say?l? Do?al Gaz Piyasas? Kanunu ve 4 Aral?k 2003 tarihli 5015 say?l? Petrol Piyasas? Kanunu ile petrol?n aranmas? ve ?retilmesi d???nda kalan t?m faaliyetler 6326 say?l? Kanundan ??kar?larak s?z konusu piyasa kanunlar? i?ine al?nm??t?r. Bu a?amadan sonra, 6326 say?l? Petrol Kanunu‘nda ciddi radikal de?i?iklikler getiren 5574 say?l? T?rk Petrol Kanunu t?m kar?? ??k??lar?m?za ra?men be? y?l ?nce TBMM‘ nde kabul edilmi?; ancak, kanun baz? maddelerinin yeniden g?r???lmesi i?in d?nemin Cumhurba?kan? taraf?ndan meclise iade edilmi?tir. S?z konusu bu kanun yerli petrol?n aranmas? yerine mevcut k?s?tl? ?retimi te?vik edici nitelikte olmas?, devleti gelir kayb?na u?ratmas? nedeniyle t?m kamuoyunun ve bizlerin de hakl? ele?tirilerini alm??t?r.

Geride kalan 5 y?ll?k d?nemde, beklemede tutulan Petrol Kanunu yeniden g?ndeme getirilmi?tir. Bu s?re?te, konuyla ilgili olan TMMOB‘ ye ba?l? odalar, meslek kurulu?lar? ve sekt?rde yetkili sendika olarak Petrol Kanunu Tasar?s?na ili?kin g?r??lerimizi, ele?tiri ve ?nerilerimizi idareyle ve kamuoyuyla payla?t?k.

21 Aral?k 2012 tarihinde TBMM‘ ye g?nderilen T?rk Petrol Kanunu Tasla??, 2007 y?l?nda ??kar?lan yasaya g?re olumlu de?i?iklikleri bar?nd?rmakta olup, g?r??lerimizin bir ?l??de yasa metni i?inde yer almas? olumlu olarak nitelendirilmektedir.

Bu yasa tasla??n?n, ama? maddesinde de belirtildi?i gibi ?lkemiz petrol kaynaklar?n?n milli menfaatlere uygun olarak h?zl?, s?rekli ve etkili bir ?ekilde aranmas?na, ?retilmesine hizmet etmesini umuyoruz.

?ncelikle belirtmek gerekir ki, kamuoyunun hassasiyetle vurgulad??? petrol kaynaklar?n?n milli menfaatlere uygun olarak aranmas? ve ?lke arz g?venli?inin gerektirdi?i hallerde yurti?inde ?retilen petrol?n tamam?n?n ?lke ihtiyac?nda kullan?labilmesine imkan tan?yan maddelerin metinde yer almas?, ?retilen petrolden al?nan Devlet Hissesinin aynen korunmas? var olan kayg?lar? gidermesi a??s?ndan ?nemli g?r?lmektedir.

Di?er taraftan, ruhsatland?rmaya ili?kin yap?lan d?zenlemeler ve ba?vurular?n de?erlendirilmesine esas yat?r?m programlar?na kar??l?k teminat al?nmas?, kara ve deniz aramalar?n?n do?as?nda bar?nd?rd??? farkl?l?klardan dolay? bu alanlardaki ruhsat ve s?relerinin farkl? belirlenmesi ger?ek?i bir yakla??m olarak de?erlendirilmektedir.

??letme ruhsat s?relerinin ve devlet hissesinin mevcut yasadaki ?ekli ile korunuyor olmas?, Devlet hissesi hesab?nda ham petrol i?in piyasa fiyat? ve do?al gaz i?in t?keticilere yap?lan sat?? fiyat?n?n esas al?nmas? ile kuyu ba?? fiyat?n?n belirlenmesindeki spek?lasyonlar?n ?n?ne ge?ilmi? olmas?; ayr?ca, a??r petrollerin ?retimine verilen te?vik ve ?lke arz g?venli?i a??s?ndan ?nemli olan mevcut gaz sahalar?n?n yeralt? depolamas? olarak kullan?labilmesiyle ilgili d?zenleme yasan?n olumlu yanlar?n? olu?turmaktad?r.

Ancak,? yasa tasar?s?, olumlu y?nlerine kar??n ?nemli olumsuzluklar? da i?ermektedir.

Milli Petrol ?irketimiz T?rkiye Petrolleri Anonim Ortakl???‘n?n mevcut yasada bulunan Devlet ad?na petrol arama ve ?retim faaliyetlerinde bulunma hakk? tasar? ile kald?r?lm??t?r.

Petrol ve do?al gaz a??s?ndan, ?lkemizin b?y?k oranda d??a ba??ml?l??? ve jeopolitik konumu g?z ?n?ne al?nd???nda, bu stratejik ham maddelerin devlet eliyle aranmas?n?n ?nemi ortadad?r. ?zellikle Akdeniz ve K?br?s eksenli ya?anan geli?meler, ?lkemizin milli bir petrol ?irketine sahip olmas?n?n gereklili?ini g?stermi?tir. ?lkemizin petrol ve do?algazdaki d??a ba??ml?l???n? ortadan kald?rmak amac?yla, ba?ta Karadeniz ve Akdeniz olmak ?zere ?lkemizin do?al kaynaklar?n?n milli menfaatlere uygun olarak aranmas? ve geli?tirilebilmesi, yaln?z ve ancak devlet ad?na g?rev yapan milli bir ?irketin olmas? ile ger?ekle?tirilebilir. TPAO‘nun bu i?levinin ortadan kald?r?lmas? ya da "?zerkle?tirme" s?ylemleri ?ne ??kar?larak ?zelle?tirilmesi, milli menfaatlerimiz a??s?ndan ciddi sak?ncalar do?uracakt?r. Bu nedenlerle, kanunun k?rm?z? ?izgisi, TPAO‘nun mevcut konumunun korunmas? hususudur. Bu husus korunmad?k?a, di?er olumlu say?labilecek madde de?i?ikliklerinin yerli ya da yabanc? ?zel sekt?r kurulu?lar?n?n mevcut haklar?n? iyile?tirmenin ?tesinde bir anlam? olmayacakt?r.? Bu nedenle, mevcut 6326 say?l? Kanun metninde yer almakta olan T?rkiye Petrolleri A.O. (TPAO)‘nun Devlet ad?na petrolle ilgili ara?t?rma izni, arama ve i?letme ruhsat? alma hakk?n?n korunmas? gerekmektedir.

TPAO‘nun, d?nya ?rneklerinde oldu?u gibi, arama, ?retim, ta??ma, rafinaj ve da??t?m faaliyetlerini i?eren ?nceki entegre yap?s?na yeniden kavu?turularak g??lendirilmesi, bunlar? sa?layacak TPAO yasas?n?n bir an evvel ??kar?lmas? ve ?zelle?tirme s?ylemlerine dur denilmesi gerekmektedir.

S?resi dolan i?letme sahalar?n?n m?zayedeye ??kar?lmas?nda uygulanacak usul ve esaslar ?nem ta??maktad?r. Bu ihale s?recinin uluslararas? ?rneklerinde oldu?u gibi servis anla?mas? kapsam?nda yap?lmas? ve varil ba??na kar verilmesi uygun olacakt?r.

Yine, mevcut 6326 say?l? kanunda var olan petrol ?irketlerinin kazan?lar? ?zerinden ?demekle m?kellef bulunduklar? gelir vergisi toplam?n?n %55‘i ge?emez h?km? de?i?tirilerek bu oran tasar? ile %40‘a d???r?lm??t?r.? Ciddi vergi kay?plar?na yol a?acak bu durum kald?r?larak mevcut madde aynen korunmal?d?r.

?te yandan, yeni Petrol Kanunu, bu kanunu uygulamakla g?revli olan Petrol ??leri Genel M?d?rl???‘ne idari, teknik de?erlendirme ve denetimde b?y?k sorumluluklar y?klemektedir. Bu noktada, uluslararas? ?rneklerinde oldu?u gibi Petrol ??leri Genel M?d?rl???‘n?n teknik ve mali y?nden g??lendirilerek, denetimde ve uygulamada ?effafl?k ilkesi ile ?al??mas?n?n sa?lanmas? gerekmektedir.

Sonu? olarak,

• ?lkemizin zorlu jeolojik ko?ullar? i?erisinde, devlet petrol arama sekt?r?nde mutlaka yer almal?d?r ve yasa i?erisinde TPAO bu yetki ile donat?lmal?d?r.

• T?rk Petrol Kanunu sonras?nda? TPAO Kanunu ge?mi?te oldu?u gibi idari ve mali y?nden ?zerk, yap?sal anlamda entegrasyona imkan tan?yacak ve uluslararas? alanda rekabet edecek ?ekilde ??kar?larak y?r?rl??e konulmal?d?r.

• Petrol faaliyeti sonucu elde edilen gelirin vergilendirilmesinde mevcut Ticaret Kanunu h?k?mleri uygulanmal?, gelir kayb? yarat?lmamal?d?r.

• Petrol ??leri Genel M?d?rl???, teknik ve mali y?nden g??lendirilmeli, denetimde m?kemmeliyeti sa?layacak yap?lanmaya kavu?turulmal?, yat?r?mc?lar? do?ru y?nlendirecek bilgi veri paketlerinin olu?turulmas? ve bunlara k?sa s?rede ula??labilmesi sa?lanmal?d?r.

• S?resi dolan ??letme ruhsatlar?nda m?zayedeye ??kar?lmas?nda esas, servis anla?mas? modeli olmal?d?r.

• TBMM‘ne sunulan yasa tasla?? kadar, ??kar?lacak y?netmeli?in de ?nemli oldu?u a??kt?r. ?Sekt?rdeki geli?melere ve uygulamada ya?anabilecek aksakl?klara g?re yasa, g?r??lerimiz de al?narak ??kar?lacak y?netmeliklerle desteklenebilmelidir.

Olumlu y?nleri olmakla birlikte, ?nerilerimiz do?rultusunda eksiklikleri giderilecek bir Petrol Kanunu‘nu, ?lkemiz petrol kaynaklar?n?n milli menfaatlere uygun olarak h?zl?, s?rekli ve etkili bir ?ekilde aranmas?na, ?retilmesine hizmet edecektir.

TMMOB Jeofizik M?hendisleri Odas?
TMMOB Jeoloji M?hendisleri Odas?
TMMOB Petrol M?hendisleri Odas?
T?rkiye Petrol Jeologlar? Derne?i
Petrol ?? Sendikas?