Surp Sargis Kilisesi

Bir tarih böyle bi şekilde yok edilemez

Diyarbakır’ın tarihi Sur İlçesi’nde bulunan ve “Çeltik Kilisesi” olarak da bilinen tarihi Ermeni “Surp Sarkis” kilisesi tamamen yıkılma tehlikesi altında. Kilise, tarihi boyunca tahıl ambarı, ahır ve en nihayet Çeltik Fabrikası olarak kullanıldı. Alipaşa Mahallesi’nde bulunan ve Katolik Ermenilere ait olan Surp Sarkis Kilisesi, ‘Hızır İlyas Kilisesi’ olarak da anılıyor.

Ali Paşa mahallesinde bulunan Surp Sarkis Kilisesi Ermeni Gregoryen Cemaati Vakfı adına kayıtlı olup; Katolik Ermenilere ait bir kilisedir. Kilise, Çeltik Kilisesi ve Hızır İlyas Kilisesi olarak da anılmaktadır. Kilisenin tarihi yazılı kaynakların yetersizliği ve kitabenin olmayışı nedenlerinden ötürü yapılış tarihi bilinmemektedir. Plan ve mimari özelliklerine bakılarak 16. Yüzyıla tarihlendirilmektedir. Yapı bir dönem çeltik fabrikası olarak da kullanılmış olup, günümüzde yıkık ve boş durumdadır. Bitişiğine inşa edilmiş gecekondu sakinleri avluyu evsel amaçlar için kullanmaktadırlar. Kilise; üç nefli bazilikal planlıdır. Dört kemer dizisinin birbirinden ayırdığı beş nefli kilise iki katlı bir yapıdır. Kilisede kullanılan ana yapı malzemesi Diyarbakır yöresine özgü siyah bazalt taştır. Kilise, düzgün kesme taş bloklar kullanılarak yığma yapım tekniğinde inşa edilmiştir. Ana yapı malzemesi olan volkanik bazalt taşına; demir, toprak, ahşap ve kireç harcı, eşlik etmektedir. Duvarlar, sütunlar, sütun başlıkları, kemerler, merdiven basamaklarında, kapı ve pencere lentolarında ayrıca döşemelerde de bazalt taş kullanılmıştır.

Sürgün edilen Ermeni halkından geriye kalan hüzünlü bir harabe burası. Diğer pek çok halk ve topluluk gibi Ermeniler de gitti ve Diyarbakır bir parça daha kurudu. Mıgırdiç Margosyan'ın kiliseden geriye kalan bu harabeye kapanıp hikayesini yazmasını isterdim- sadece ve sadece vicdanlarımız biraz sızlasın diye. Kilisenin ne zaman inşa edildiği bilinmiyor- tahminler, on altıncı yüzyıl yönünde, ama kesin bilinen şu ki kilise, Ermeni katliamından sonra ahır ve ambar olarak kullanılmış, daha sonraları ise, çeltik fabrikasına dönüştürülmüş. Bu gün itibariyle harabenin de tümden ortadan kaldırılma ihtimali var, kentsel dönüşüm kapsamında. Burası, kilise artığı bir harabe görünümündeki sessiz bir ağıt ve yürek sızısı.

Bu nasıl bir rezalet.Kendi tarihinizi en azından koruyun.Din,dil,ırkçılık bir ülkenin kültürünün bittikliğidir.

Acilen onarilmasi gerekir 500 yillik kilise...butun tarihi yapilar kiliseler dahil..turizme kazandirilmasi gerekir neden yapilmiyor...din dil irk ayirimi yapilmaksizin... Misir gibi bi ulke tarihe nasil sahip cikiyor..bi ornek alsin bizimkiler......

Sur içinde kalmış Ermeni katoliklerine ait ender bir yapı. Harabe halde olması can yakıyor. Bir de üstüne kamulaştırılmış ve yıkılma tehtidi altında. Umarım bu harabe halinden kurtulup ibadete ve turizme açılır.

Beautiful and Heartbreaking