Prof. Dr. Şadıman Kıykaç Altınbaş - Şimşek Sk. No:29

Polikistik over sendromu (PKOS), adet düzensizliği, kısırlık, tüylenme artışı gibi şikayetlere yol açan, doğurganlık çağındaki her 10 kadından 1’ini etkileyen bir sağlık sorunudur. Polikistik over sendromlu kadınların genel sağlıklarını ve görünümlerini etkileyebilecek hormonal dengesizlik ve metabolizma sorunları vardır. Polikistik over sendromu kısırlığın yaygın ve tedavi edilebilir bir nedeni olarak karşımıza çıkar.

Polikistik Over Sendromu nedir? 

Polikistik over sendromu üreme hormonlarının dengesizliğinden kaynaklanan bir sağlık sorunudur. Hormonal dengesizlik yumurtalıklarda sorun yaratır. Yumurtalıklar, sağlıklı bir adet döngüsü içinde her ay onlarca yumurtayı harekete geçirir, bu yumurtalardan bir ya da iki tanesi baskın yumurta olarak öne çıkar ve yumurtalıktan salınır. Polikistik over sendromu olan kadınlarda ise onlarca yumurta gelişmeye çalışır ancak baskın olacak yumurta öne atılamaz ve yumurtlama gerçekleşmez. Bu durum adetlerin düzensiz olmasına ya da hiç olmamasına sebep olur. Bu düzensiz dönemler şunlara yol açabilir:

1. Kısırlık (hamile kalamama).
2. Yumurtalıklarda küçük sıvı dolu keseler şeklinde kistlerin gelişimine yol açar.

Polikistik Over Sendromunun Sebebi Nedir? 

Polikistik Over Sendromunun kesin nedeni bilinmemektedir, genetik dahil çeşitli faktörlerin rol oynadığını düşünülmektedir:

Yüksek insülin seviyeleri. İnsülin, yediğiniz yiyeceğin enerjiye dönüşümünü kontrol eden bir hormondur. İnsülin direnci denildiğinde, vücut hücrelerinin insüline düzgün şekilde yanıt vermemesi kastedilmektedir.  Polikistik Over Sendromunda bu insülin direnci zamanla Tip 2 Diyabete yol açabilir.

Yüksek androjen seviyeleri. Androjenler “erkeklik hormonları” olarak bilinirler, ancak tüm kadınlarda az miktarda da olsa androjen üretilir. Polikistik Over Sendromlu kadınlarda normalden daha fazla androjen bulunur. Bu durum her adet döngüsü sırasında yumurtalıklardan yumurta salınmasını engeller.

Polikistik Over Sendromu Kimlerde görülür ?

Tüm ırklarda ve her etnik kökende kadında Polikistik Over Sendromu riski vardır. Kilolu iseniz (obeziteniz varsa) Polikistik Over Sendromulu bir anneniz, kız kardeşiniz veya teyzeniz varsa Polikistik Over Sendromu riskiniz daha yüksek olabilir. Birçok kadın 20-30’lu yaşlarında çocuk sahibi olmakta zorlandığında ya da adet düzensizliği yaşadığında, uzun sürede adet görme öyküsü varlığında Polikistik Over Sendromu olduğunu öğrenir.

Polikistik Over Sendromu belirti ve bulguları nelerdir? 

1. Düzensiz adet döngüleri – uzun süre adet görememe: Polikistik Over Sendromlu kadınlar daha az adet görebilirler (yılda sekizden az olacak şekilde). Bazı kadınlarda ise adet döngüleri 21 günde bir veya daha sık olabilir.
2. Erkek tipi tüylenme-kıllanma – Hirsutizm: Polikistik Over Sendromlu kadınların %60-70’ini etkiler. 3. Yüz göğüs ve sırt bölgesinde ciltte yağlanma ve sivilcelenme
3. Saç derisinde incelme veya saç dökülmesi; erkek tipi kellik
4. Kilo problemleri; aşırı kilo, hızlı kilo alma, kilo vermede zorluk
5. Özellikle boyun kırışıklıkları boyunca, kasıklarda ve göğüslerin altında ciltte koyulaşma
6. İleri dönemde kalp hastalıkları, bozulmuş glukoz toleransı, şeker hastalığı

Eğer Polikistik Over Sendromum varsa gebe kalamaz mıyım? 

Polikistik Over Sendromunuzun olması gebe kalamayacağınız anlamına gelmez. Polikistik Over Sendromlu kadınlarda hormonal dengesizlik, yumurtalıkların büyümesini ve yumurtalıklardan salınmasını (yumurtlama) engeller. Adet düzensizliği ve ne zaman yumurtlayacağını bilememek  hamile kalmanıza engeldir. Yumurtlamaya yardımcı olacak ve hamile kalma şansını artıracak beslenme ve diyet önerileri, kilo verme ve ilaç tedavileri konusunda hekim önerilerine uyulmalıdır.

Polikistik Over Sendromunda tanı nasıl konur?

Polikistik Over Sendromunu teşhis etmek için tek bir tanı testi yoktur. Polikistik Over Sendromu teşhisine yardım etmek ve belirtilerinizin diğer nedenlerini ekarte etmek için tıbbi geçmişiniz ve hikayeniz değerlendirilir, fizik muayene ve farklı testler yapılabilir:

Fizik muayene: Kan basıncınız, vücut kitle indeksiniz ve bel ölçünüz değerlendirilir. Diğer bulgular  yüz, göğüs veya sırttaki kıl dağılımı, sivilce veya cilt rengi değişikliği için cildin değerlendirilmesidir. Saç dökülmesi veya diğer sağlık durumlarının belirtileri de ayrıca değerlendirilir.

Pelvik ultrasonografi: Yumurtalıkların ve rahim iç duvarının (endometriyum) değerlendirildiği bir yöntemdir.

Kan testleri. Androjen hormon seviyesi kontrol edilir. Ayrıca tiroid hastalığı, böbreküstü bezi hormon düzeyleri ve kan yağları seviyesi ve kan şekeri ölçümlerini de yapılır.

Diğer koşullar dışlandıktan sonra, aşağıdaki belirtilerden en az ikisine sahipseniz size PKOS teşhisi konulabilir:

1. Düzensiz adet döngüleri – Yumurtlamanın olmaması (Anovulasyon)
2. Androjen seviyenizin yüksek olduğuna dair işaretler:

– Yüzde, çenede ve vücudun diğer kısımlarında tüylenme artışı  (hirsutizm)

– Akne (Sivilce)

– Saç derisinin incelmesi

– Androjenlerin normal kan düzeylerinden daha yüksek

1. Ultrasonografide bir veya her iki yumurtalıkta 8-10 mm arasında, kolye tarzında yerleşim gösteren çok sayıda kist olması

Polikistik Over Sendromu nasıl tedavi edilir? 

Polikistik Over Sendromunun tedavisi yoktur, ancak Polikistik Over Sendromu bulguları yönetilebilir. Tedavi ve uygulanacak yöntemler çocuk istemi olup olmamasına göre değişiklik gösterir.

İlk basamak her zamansağlıklı beslenme ve egzersiz ile ideal kiloda kalmaktır. Sağlıklı beslenme alışkanlıkları ve düzenli fiziksel aktivite hayatın her aşamasında değerlidir. Kilo vermek, kan şekeri seviyesinin düşmesine, vücudun insülin kullanımının iyileşmesine ve hormonların normal seviyelere ulaşmasına yardımcı olabilir. Vücut ağırlığındaki %10’luk bir azalma ile adet döngüleri düzenli hale gelebilir, bu da hamile kalma şansının artması anlamına gelir.

Doktorunuzu Polikistik Over Sendromu tedavisinde doğum kontrol hapı, progesteron içerikli ilaçlar (hap, iğne ya da rahim içi araç şeklinde) önerebilir.

Polikistik Over Sendromunda çocuk istemi durumunda neler yapılıyor? 

1. Kilo verilmesi: Obezite varsa, sağlıklı beslenme, düzenli fiziksel aktivite ve kilo kaybı doğurganlığı artırmaya yardımcıdır.
2. Eşte ya da polikistik over sendromlu kadında eşlik eden başka kısırlık sebebi yok ise yumurtlamaya yardımcı ilaç tedavileri önerilir. Bu tedaviler ağızdan hap şeklinde (klomifen sitrat) ya da iğne tedavileri şeklinde olabilir. Bu tedavilerde başarı sağlanamazsa, tüp bebek yöntemi (IVF) yapılabilir. Tüp bebek yöntemi maliyetli olmasına karşın, gebelik oranları açısından diğer yöntemlere göre daha üstündür. IVF’de yumurta laboratuvarda eşin spermiyle döllenir ve daha sonra implante edilmesi ve gelişmesi için kadın rahmine yerleştirilir. Tek başına ilaçla karşılaştırıldığında, IVF daha yüksek gebelik oranlarına sahiptir ve ikiz ve üçüz doğurma riski açısından diğer yöntemlere göre daha kontrollüdür.

Sıkça Sorulan Sorular

1. Polikistik over sendromum var, bu durum gebeliğimi etkiler mi?

Polikistik over sendromlu kadınların gebeliklerinde daha yüksek oranda

– Düşük

– Gestasyonel diyabet (gebelik şekeri)

– Preeklampsi (Gebelik zehirlenmesi) gelişmektedir.

1. Polikistik over sendromu tüm hayat boyu devam eder mi? Menopozda Polikistik over sendromu kaybolur mu?

       Polikistik over sendromu vücutta tüm sistemleri etkileyen bir hastalıktır. Bu sendromda menopoza yaklaştıkça pek çok kadın adet döngülerinin düzene girdiğini söyler. Ancak hormonal dengesizlik yaşla değişmez, polikistik over sendromunun uzun dönem etkileri ortaya çıkar: diyabet, inme (felç), kalp krizi riski yaşla birlikte artış gösterebilir.

1. Polikistik over diyeti nedir?

Sağlıklı ve düzenli beslenme programının uygulanması esastır. Polikistik over diyeti denince tek bir besin  maddesi akla gelmemelidir.

(1) Şeker ilaveli besinlerden ve işlenmiş gıdalardan uzak durulmalıdır.

(2) Tam tahıllı ürünler ve yüksek lifli besinler (yulaf, bakliyat, yeşil bitkiler) tüketilmelidir.

(3) Yeterli meyve, sebze, bitkisel ve hayvansal kaynaklı proteinler ve sağlıklı yağlar içeren bir diyet uygulanmalıdır.

(4) Paket ürünler ve koruyucu madde içeren hazır gıdalardan uzak durulmalıdır.

(5) İşlenmemiş gıdalar tercih edilmelidir. Piyasada diyet ürün adı altında satılan yapay tatlandırıcılar ile tatlandırılmış ürünler tercih edilmemelidir. Rafine şeker içerikli paket gıdalardan uzak durulmalıdır.

(6) Bol sıvı (su) içilmelidir.

1. Diane 35 ve Yasmin kullanımı kısırlığa neden olur mu?

Hayır, sanılanın aksine ister Diane-35 ister Yasmin kullanımı olsun, doğum kontrol hapları kısırlığa sebep olmaz. Kullanımları sırasında gebelik oluşumunu engellerler, ancak kalıcı etkileri yoktur. Hapların bırakılması takiben etkileri sonlanır ve gebe kalınabilir.

1. Polikistik over sendromu hastalarında hormon değerleri nasıldır?

Polikistik over sendromu hastalarında kan hormon düzeyleri farklılık gösterir. Yumurtalıkların uyarımını sağlayan beyinden salgılanan iki hormonun değeri farklıdır. Adetin 2-3.günü kan hormon düzeyi değerlendirmesinde Lüteinizan Hormon (LH) Follikül Stimülan Hormona (FSH) oranı 2 ila 3’dür. Bunun yanında memelerde süt üretimini uyaran Prolaktin hormonu yüksekliği görülür.

Polikistik Over Tedavisi Ankara

 Polikistik over tedavisi Ankara gibi illerde alanında uzmanlaşmış kadın hastalıkları ve doğum uzmanı aracılığıyla planlanmalıdır. Polikistik hakkında detaylı bilgi almak, tanı ve tedavi için iletişime geçebilirsiniz.